آشنایی با انواع چاپ کتاب با تکنولوژیهای روز
صنعت چاپ یکی از مهمترین صنعتهای قرن اخیر شناخته میشود؛ از تکنولوژی چاپ برای نشر و توسعه امور نوشتاری استفاده میشود که تاریخچه پیدایش آن به حدود 3000 سال قبل از میلاد حضرت مسیح باز میگردد. با استفاده از این صنعت بزرگ و بسیار عظیم میتوان به انتقال اطلاعات در قالبهای متنی و تصویری پرداخت و مهمترین بخش این صنعت انتقال اطلاعات از طریق متن و چاپ کتاب میباشد. در واقع با استفاده از این صنعت میتوان کالایی فرهنگی به نام کتاب را در تیراژهای مختلفی تکثیر نمود. امروزه روند چاپ کتاب بسیار صنعتی بوده و میتوان کتاب را با روشهای مختلفی چاپ نمود.
در این مقاله به معرفی انواع چاپ کتاب پرداخته و روشهای صنعتی چاپ امروزی را برای نشر و تکثیر این کالای ارزشمند فرهنگی خدمتتان بیان مینماییم.
آشنایی با چاپ کتاب
پس از نوشتن، ویراستاری، صفحهآرایی و طراحی روی جلد و اخذ مجوزهای لازم برای چاپ کتاب همچون شماره شابک، فیپا، کارت کتاب و … ناشر انتخابی شما میبایست جهت چاپ کتاب اقدام نماید. او با همفکری با شما و باتوجه به تیراژ کتاب و هزینههای در نظر گرفته شده برای چاپ؛ مقرون به صرفهترین روش چاپ کتاب را انتخاب و به شما پیشنهاد مینماید. در ادامه میتوانید با انواع چاپ کتاب آشنا شوید و علاوه بر شناخت ویژگیهای مربوط به هر کدام از تمایزات فیمابین آنها نیز اطلاع یابید. انتشارات مدیران اندیشه خدماتی نظیر ویراستاری را برای شما نویسندگان عزیز در کتاه ترین زمان انجام می دهد.
انواع روشهای چاپ کتاب
چاپ دیجیتال (Digital Printing)
یکی از مدرنترین، گرانترین اما با کیفیتترین روشهای چاپ کتاب روش چاپ دیجیتال یا چاپ فوری میباشد که معمولاً این روش برای کتابهای با تیراژ پایین مورد استفاده قرار میگیرد. دراین روش چاپ نیازی به زینک و لیتوگرافی نبوده و در نتیجه تصاویر با استفاده از فایلهای دیجیتال مثل PDF به طور مستقیم به چاپگر ارسال میشوند و بدین ترتیب در زمان و هزینهها تا حدودی صرفهجویی میشود. با استفاده از این روش امکان چاپ بلافاصله پس از تقاضا و در کوتاهترین زمان ممکن وجود دارد و امکان ایجاد تغییرات در هر صفحه از کتاب در طی این روش موجود است.
این نوع از چاپ با استفاده از دستگاههای لیزری و جوهرافشان حرفهای بر روی انواع کاغذ صورت می پذیرد. در این روش به دلیل حذف پلیت فرآیند چاپ مستقیماً از رایانه بر روی کاغذ امکانپذیر بوده و با تکیه بر تکنولوژی نانو شما میتوانید هر نسخه از محصول چاپی خود را متفاوت با نسخه قبلی چاپ کنید. این روش از چاپ کتاب دارای تفاوتهای مهم و اساسی با سایر روشهای چاپ از جمله چاپ افست است که در ادامه به معرفی این تفاوت های می پردازیم:
- فرآیند چاپ دیجیتال به علت حذف برخی از مراحل پیش از چاپ بسیار کوتاهتر و سریعتر میباشد.
- هزینه چاپ در این روش بر اساس تعداد نسخ چاپی محاسبه نشده و در نتیجه فرآیند چاپ برای هر برگ مقداری ثابت است.
- این روش میزان مصرف کاغذ و دور ریز کاغذ را به شدت کاهش داده و در نتیجه روشی کاملاً سازگار با محیط زیست میباشد.
- این روش نیازی به ترکیبات رنگ و انجام فرآیندهای شیمیایی همانند چاپ افست نداشته و تمامی تنظیمات مربوطه قبل از چاپ انجام میشود.
- خوشبختانه در این روش به علت عدم استفاده از پلیت میتوان در هر مرحله متون و تصاویر متفاوتی را چاپ کرد.
چاپ افست (Offset Printing)
یکی از فراوانترین و پرکاربردترین روشهای چاپ کتاب، مجله، بروشور، پوستر و …چاپ افست است. مهمترین و اصلیترین دلایل استفاده از چاپ افست برای کتاب کیفیت بسیار عالی و فوقالعاده چاپ بر روی کاغذ است و با توجه به این که فرآیند این نوع از چاپ بسیار زمانبر و وقتگیر است این نوع چاپ کتاب بیشتر در تیراژهای بالا مورد استفاده قرار میگیرد.
دستگاههای مورد استفاده جهت چاپ افست بسته به مدل داراي سايز چاپ از 50*35 سانتيمتر تا 100*70 و حتي در موارد محدود تا سايز 140*100 بوده و مبنای عملکرد این دستگاه از علم شیمی و تقابل آب و مرکب بر روی صفحات آلومینیومی تبعیت مینماید. در این نوع از چاپ نوشته و عکس بر روی یک سطح لاستیکی یک استوانه (سیلندر) گردان برگردانده میشود و فشار وارده توسط سیلندری دیگر سبب چاپ متن یا نقش مورد نظر بر روی کاغذ میگردد.
درواقع در این نوع از چاپ کتاب آن چه که میبایست چاپ شود در آغاز بر روی صفحهای فلزی به نام زینک انتقال یافته و با آغشته نمودن این صفحه به مواد شیمیایی حساسیت آن را جهت ترکیب شدن با مرکب چاپ تنها بر روی نوشتهها و تصاویر بالا میبرند. بدین منظور زینک به دور نخستین استوانه پیچیده شده و سپس طرح آن بر اثر فشار روی پوشش لاستیکی استوانه دوم منعکس میشود.
در نهایت کاغذ سفید که به صورت رولی و متوالی به دور استوانه سوم میپیچد مطالب را از روی پوشش لاستیکی استوانه دوم میگیرد. سرعت کار ماشینهای معمولی چاپ افست یعنی ماشینهای سه استوانهای بسیار بیشتر از سرعت کار دستگاههای چاپ مسطح بوده و از این چاپ برای کتابهای با تیراژ 1000 به بالا استفاده میشود.
رنگهای مورد استفاده در چاپ افست
چهار رنگ و ترکیبی از چهار رنگ آبی، قرمز، زرد و مشکی است که بر اساس ابتدای نام لاتین رنگهای نامبرده به تکنیک رنگ مورد استفاده در این روش اختصاراً CMYK گفته میشود. با استفاده از رنگهای نامبرده میتوان تمامی رنگهای موجود را ساخت و در نتیجه فایلهای ارسالی از نظر رنگ میبایست حتماً به CMYK تبدیل شود. پس از تبدیل فایل ارسالی این فایل به واحد لیتوگرافی ارسال شده و برای هر رنگ یک زینک اختصاص داده میشود و فرآیند چاپ صورت میپذیرد. در چاپ افست چهار رنگی، کیفیت چاپ بسیار بالاتر از چاپ دیجیتال بوده و در چاپ تک رنگ مشکی افست کیفیت چاپ دیجیتال بالاتر میباشد.
ریسوگراف (Risograph)
دستگاه چاپ ریسوگراف نمونهای از ترکیب چند فناوری مختلف در صنایع چاپی است که سازنده و طراح آن شرکت ریسوکاگو ژاپن میباشد. دستگاه چاپ ریسوگراف دستگاهی مشابه با دستگاه کپی اما در مقیاس و ابعاد بزرگتر است و کیفیت چاپ ریسوگراف به نسبت سایر روشهای معرفی شده برای چاپ کتاب در بیشتر موارد بسیار پایینتر و قیمت آن نیز ارزانتر است.
تکنیک مورد استفاده در این روش کاملاً متفاوت با انواع چاپ بوده و روش کار با این دستگاه بدین صورت است که از متن کتاب تصاویری تهیه و اسکن میگردد سپس این تصویر از طریق اسکنر به استنسیل منتقل شده و استنسیل روی مستر فرآیند چاپ را به انجام خواهد رساند لذا کیفیت چاپ کتاب در این روش با مواد مصرفی مورد استفاده شده رابطه مستقیمی دارد. سایز کاغذ چاپ استفاده شده در این دستگاه حداکثر سایز A4 است ولیکن برخی از دستگاههای ریسوگراف حرفهای میتوانند کاغذهایی در سایزهای A3 و B4 را نیز چاپ نمایند. رنگهای مورد استفاده در این دستگاه سه رنگ قرمز، مشکی و سرمهای بوده که به صورت غیر ترکیبی مورد استفاده قرار میگیرد.
سرعت بالای چاپ توسط این دستگاه جزو مزیتهای چاپ ریسوگراف و عدم امکان چاپ بر روی هر دو طرف کاغذ و کیفیت پایین چاپ نسبت به دو روش قبلی به عنوان معایب این نوع از چاپ به شمار میآید. از این نوع چاپ علاوه بر چاپ کتاب تک رنگ در تیراژهای بالا میتوان جهت چاپ انواع سربرگها، تراکتهای تبلیغاتی ، فاکتورها و … نیز استفاده نمود.
عوامل موثر در انتخاب نوع چاپ مناسب برای کتاب
پس از نگارش کتاب و مراجعه به ناشر جهت چاپ کتاب خود، نوع چاپ از شما سوال میشود. بهتر است بدانید عواملی همچون تعداد و تیراژ کتاب، زمان در نظر گرفته شده برای چاپ، اندازه و قطع کتاب، دریافت نمونه چاپ قبل از چاپ نهایی کتاب و کیفیت رنگهای مورد استفاده از مهمترین عواملی است که میتواند در انتخاب روشی مناسب برای چاپ کتابتان تاثیر مستقیمی داشته باشد. چنانچه قصد چاپ کتاب در تیراژ کم، زمان کوتاه، قطع کوچک، دریافت نمونه قبل از چاپ نهایی کتاب را دارید توصیه میکنیم از چاپ دیجیتال استفاده نمایید و بالعکس در صورت تیراژ بالای کتاب، بالا بودن کیفیت رنگ متن و تصاویر و …از چاپ افست استفاده کنید.
هزینه چاپ کتاب چگونه محاسبه میگردد؟
هزینه چاپ کتاب بر اساس نوع کاغذ مصرفی، قطع در نظر گرفته شده برای کتاب و انتخاب نوع چاپ تعیین و محاسبه میگردد. چاپ دیجیتال به دلیل دارا بودن کیفیت بسیار بالا از لحاظ قیمت گرانتر از سایر انواع چاپ میباشد. در میان روشهای چاپ، چاپ افست از لحاظ قیمت مقرون به صرفهتر بوده و در نتیجه در بیشتر موارد جهت چاپ کتاب از این روش استفاده میگردد.
جهت چاپ ارزان کتاب کدام نوع از روش های نامبرده مناسب است؟
پس از مطالعه توضیحات بالا مطمئناً این سوال برای شما پیش آمده است که کدام یک از روشهای نامبرده برای چاپ کتاب ارزان مناسبتر است؟ برای پرداخت کمترین هزینه برای چاپ کتاب شما میبایست به موارد زیر توجه نموده و بر اساس آن بهترین روش را برای چاپ کتاب خود انتخاب کنید. چنانچه قصد چاپ کتاب خود در تیراژ بالا و با استفاده از رنگهای خاص را دارید چاپ افست گزینه مناسبی برایتان بهشمار آمده و علاوه بر چاپ محصولی با کیفیت هزینه بسیار کمتری برایتان خواهد داشت. اما این روش به دلیل تهیه زینک کمی زمانبر بوده و چنانچه شما از نظر زمانی در مضیقه میباشید انتخاب این روش برایتان مفید نبوده و کاربردی نخواهد داشت.
چنانچه قصد دارید قبل از چاپ نهایی کتاب نمونه اولیه آن را از لحاظ کیفیت و استانداردهای مورد نظر مشاهده و بررسی کنید و تیراژ پایینی را جهت چاپ کتاب خود در نظرگرفتهاید چاپ دیجیتال برایتان مناسب بوده و با استفاده از این روش می توانید در زمان و هزینههای خود صرفهجویی کرده و کتابتان را با کیفیت بسیار بالایی به چاپ برسانید.
تفاوتهای چاپ افست و دیجیتال برای کتاب
همان طور که بارها در این متن اشاره کردم مهمترین تفاوت این دو نوع چاپ در هزینه و زمان آمادهسازی آنها است.
در چاپ افست شاید هزینه و زمان تهیه کردن مقدمات چاپ بیشتر بشود ولی در عوض در چاپ دیجیتال همین هزینه و زمان بر روی هزینه کاغذ و جوهر و سرعت پایین دستگاه صرف میشود. بنابر این میتوان با توجه به مقصود شما از کار با دستگاههای چاپ استفاده از این دستگاهها را هم تعیین کرد. اگر میخواهید تعداد خیلی بالا را با کیفیت بهتر و سرعت کمتری داشته باشید باید از چاپ افست استفاده کنید اما اگر قصد دارید تعداد پایین از یک مورد را به چاپ برسانید باید بر روی چاپها دیجیتال حساب کنید.
آیندهی صنعت چاپ
پیشبینی میشود با روند سرعت گرفتن تکنولوژی چاپهای دیجیتال و هزینه و کیفیت آنها، این نوع چاپ جایگزین خوبی برای چاپهای افست باشد. از طرفی به دلیل مسائلی مثل گرانی کاغذ دیگر کمتر کتابی به چاپهای بسیار انبوه میرسد. از دلایل دیگر توجه به چاپهای دیجیتال این نکته است که بسیاری از انواع چاپ به روز مثل چاپ کتاب عکسها، چاپ بر روی پارچه و چوب و … با دستگاههای چاپ دیجیتال امکان پذیر هستند.
در کنار همه نکات مثبتی که برای چاپهای دیجیتال نام بردیم نکات و ظرایف چاپ افست هم وجود دارد که این نوع چاپ را به یک نوع لوکس تبدیل کرده است. در فرآیند چاپ افست به دقت بالایی نیاز است. مثلا اگر کار دارای یک اشتباه تایپی کوچک هم باشد و از این کار زینک تهیه شود هیچ راهی برای اصلاح آن غلط تایپی وجود ندارد و شما باید یا زینکها را دور بریزید یا به یک محصول با اشتباه تن دهید.
ازین گونه موارد میشود لیست بلندبالایی تهیه کرد، میزان رطوبت کاغذ، میزان جوهر، تمیز بودن دستگاه تا داشتن زبان مشترک بین چاپخانه و سفارش دهندهی کار، همه و همه از این موارد هستند.
همهی اینها باعث میشوند که بسیاری از انتشاراتها به کارهای بی غلط و دقیق خود در چاپ افست افتخار کنند و آن را جز رزومه خود بدانند.
کلام پایانی
با توجه به توضیحات ارائه شده در این مقاله به خوبی متوجه شدهاید که انتخاب نوع چاپ کتاب رابطه مستقیم با تیراژ و قطع کتاب دارد. سه روش اصلی و مهم و کاربردی برای چاپ کتاب وجود دارند که اولین آنها چاپ دیجیتال بوده و این روش چاپ بیشتر برای کتب کم تیراژ (کمتر از 200 جلد) مورد استفاده قرار میگیرد. پس از آن چاپ افست و ریسوگراف در جایگاههای بعدی چاپ کتاب قرار میگیرند که از لحاظ قیمت و کیفیت به صورت صعودی به نزولی بیان شدهاند.
شما میتوانید با توجه به تیراژ، قطع کتاب، زمان و هزینههای در نظر گرفته شده برای چاپ از یکی از انواع چاپ جهت چاپ کتاب خود استفاده نموده و پس از چاپ و تکثیر در اختیار عموم قرار دهید.