انواع کاغذ (دسته اول)

انواع کاغذ

امروزه ما متناسب با هر مصرفی و مناسب با هر کاربردی انواع گوناگونی از کاغذ داریم. اگر بخواهیم به صورت دقیق و کامل از انواع کاغذها یاد کنیم لااقل ده‌ها نوع کاغذ خواهیم داشت، این در حالی است که برخی از انواع کاغذ زیر مجموعه‌های بسیاری نیز دارند که در کیفیت، کارایی، شکل و حتی ماده‌ی اولیه قیمت با هم تفاوت‌های بسیار دارند. از زمانی که کاغذ به صورت یک صنعت وابسته به تکنولوژی غربی وارد ایران شد تا به زمانی که همین دهه‌ی پیش که در این صنعت یک انقلاب تکنولوژیک گسترده‌ای رخ داد. یعنی بین سال‌های 1330-80 انواع کاغذ شامل موارد زیر بود که البته هنوز هم کمابیش همین نام‌گذاری‌ها و انواع پابرجاست.

1. کاغذ پارشمینه:

این نوع کاغذ اغلب قطور و سخت هستند و کیفیت نوشتاری ندارند و بیشتر برای سر کاغذ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

2. کاغذ کتانی:

کاغذی بسیار مقاوم و با دوام باورنکردنی و کیفیت نوشتاری نسبتاً مطلوبی دارد. فرمول تولید این نوع کاغذ تماماً ایرانی و بسیار کهن است. در واقع کاغذ کتانی همان «کاغذ خراسانی» است، که امروزه همان ماده‌ی اولیه و فرمول و روش تولید را با تکنولوژی روز آمیخته‌اند. بسیاری از نسخه‌های خطی که از صده‌های بسیار دور برای ما به یادگار مانده است (از دیوان شاعران گرفته تا نسخه‌های بی‌شمار قرآن) بر روی این نوع کاغذ نوشته شده‌اند. علاوه بر ویژگی‌های یاد شده این کاغذ از رنگ نسبتاً روشن، نرمی  و قطر مناسب برخوردار است. ماده‌ی اصلی این کاغذ، الیاف کتان است که البته نمونه‌های صنعتی آن دارای برخی الیاف‌های سلولوزی نیز است.

3. کاغذ وارتر مارک:

از این نوع کاغذ به صورت انحصاری در چاپ اسکناس و سایر اوراق بهادار استفاده می‌شود. این نوع کاغذ نه در بازار توزیع می‌شود و نه فرمول و تکنولوژی ساخت آن قابل دسترسی است. این نوع کاغذ ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد  که آن را از سایر کاغذها متمایز می‌کند، از جمله اینکه تمامی کاغذ‌ها تنها بعد از تولید نهایی امکان نوشته‌شدن دارند اما این نوع کاغذ قابلیت آن را دارد که مطالبی که قرار است بر روی آن ثبت شود در حین تولید در مغز کاغذ یعنی در داخل بافت‌های آن حک شود.

این کاغذ مقاومت نسبتاً خوبی در مقابل آب و در برخی انواع آن در مقابل آتش دادو از این رو زمانی که در آب می‌افتد بسیار کمتر دچار رنگ‌پریدگی می‌شود و به هیچ عنوان رنگ‌های آن با هم اختلاط پیدا نمی‌کنند. بافت و شکل منحصربه فردش پیش از هر چیز قابل اشاره است. نرمی و انعطاف، شکل سلولی و با آج‌های بسیار ریز و در نهایت صیقل و قطر خاص از ویژگی‌های دیگر آن است. تولید این نوع کاغذ بسیار پرهزینه است چراکه نه‌تنها شامل فرمول و تکنولوژی خاصی است بلکه مواد اولیه و جوهر خاص و کمیاب و گران‌قیمتی می‌طلبد.

4. کاغذ پوست پیازی یا فنلاندی

در سالی که میرزا علی‌اکبر خان دهخدا به همراه شاگردانش از جمله دکتر محمد دبیرسیاقی و استاد معین درصدد چاپ لغت‌نامه‌ی دهخدا بودند، یکی از دغدغه‌های اصلی آن‌ها قطع بزرگ لغت‌نامه بود که اگر از کاغذ‌هایی که در بازار بود و در چاپ سایر کتب مورد استفاد بود استفاده می‌کردند قطع لغت‌نامه به صورت ناخوشایندی بسیار زیاد می‌شد (شاید چیزی بین دوتا سر متر). از این رو چه در حمل و نقل و چه در مراجعه و استفاده و … ناکارآمد می‌شد. همزمان در شمال اروپا کاغذی تولید می‌شد که قطر آن کمتر از 3/1 نازلترین کاغذهای آن زمان بود و در عین حال از مقاومت و دوام لااقل دوبرابری برخوردار بود.

از این رو این نوع کاغذ به واسطه‌ی چاپ لغت‌نامه‌ی دهخدا به صورت گسترده وارد ایران شد. شاید قبل‌تر از آن به صورت محدود و موردی از این کاغذ در ایران استفاده شده بود، اما چاپ لغت‌نامه باب آشنایی فراگیر ایرانیان با این نوع کاغذ بود. تا به امروز لغت‌نامه با این نوع کاغذ منتشر می‌شود و پا‌به‌پای آن کتب قطور بسیاری که تعداد صفحاتی بالغ بر دوهزار دارند حتی در قطع‌های جیبی با استفاده از این نوع کاغذ منتشر می‌شوند. در مراکز دولتی و برای امور اداری به خصوص در برخی نامه‌نگاری‌های خاص نیز کاربرد دارد.

5. کاغذ تحریری یا معمولی

شایع‌ترین و پرکاربردترین نوع کاغذ است. همچنین از مطلوبیت نوشتاری بسیاری برخوردار است. هرچند که قطر این نوع کاغذ متفاوت است اما معمولا کاغذهای نوشتاری نسبت به کاغذهای چاپی قطر و وزن بیشتری دارند. این نوع اغلب رنگ بسیار روشنی دارد، از تراکم بالایی برخوردار است و در بسته‌های 500 تایی در اندازه‌های A5، A4، A3 از کارخانه‌ها روانه‌ی بازار می‌شوند. امروزه در تولید این نوع کاغذ بیشتر از چوب درختان و یا در برخی موارد از کاغذهای بازیافتی استفاده می‌شوند.

برای مشاهده دیگر کاغذ ها کلیک کنید.