دانستنی ها
اخذ فیپا از کتابخانه ملی و سازمان اسناد
اخذ فیپا از کتابخانه ملی و سازمان اسناد
پس از اتمام کار نوشتن و ویراستاری کتاب نوبت به اخذ مجوز برای چاپ کتاب می رسد. در واقع با دریافت مجوز چاپ کتاب، محتوای کتاب شما مورد تایید قرار گرفته و نویسنده می‌تواند آن را پس از چاپ به فروش برساند. یکی از مهم‌ترین مجوزهای چاپ کتاب، اخذ فیپا از کتابخانه ملی و سازمان اسناد است که در این مقاله قصد داریم تا در مورد فیپا و نحوه گرفتن آن توضیحات بیشتری را خدمتتان ارائه نماییم.
فیپا چیست؟
فیپا (مخفف فهرست نویسی کتاب پیش از چاپ) یکی از مراحل اصلی صدور مجوز برای چاپ کتاب است که پس از اخذ شابک کتاب می‌بایست نسبت به گرفتن آن اقدام نمود. درواقع هر کتاب جهت انتشار و عرضه به بازار کتاب جهت فروش نیازمند یک فهرست توصیفی و تحلیلی به عنوان شناسنامه کتاب می‌باشد. این شناسنامه در صفحه اول کتاب چاپ شده و حاوی اطلاعات مربوط به کتاب و نویسنده آن می‌باشد و بنابراین اخذ فیپا باعث اعتبار بخشیدن به کتاب و ایجاد مالکیت حقوقی برای نویسنده کتاب می‌گردد.
تاریخچه فیپا
تاریخچه اخذ فیپا و پیشنهاد آن به سال 1870 میلادی و کشور آمریکا باز می‌گردد. این طرح در سال 1901 به صورت رسمی توسط کتابخانه کنگره آمریکا آغاز شد و پس از حدود ۳ سال بیش از 50 درصد از کتابخانههای آمریکا دارای فهرست برگه پیش از انتشار شدند.
فیپا در ایران برای اولین‌بار در سال 1343 توسط دانشگاه تهران برای کتاب‌های منتشر شده از سوی این دانشگاه مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن این طرح توسط کتابخانه ملی ایران در سال 1371 به صورت آزمایشی به اجرا گذاشته شد و پس از کسب موفقیت نسبی و ارائه این طرح به هیات دولت در سال 1374 قانون اخذ فیپا در سال 1375 به تصویب رسید و اجرا و نظارت بر آن برعهده کتابخانه ملی نهاده شد و سرانجام در مهرماه سال ۱۳۷۷ کتابخانه ملی با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرای این طرح را به طور رسمی آغاز کرد.
مرجع صدور فیپا در ایران کیست؟
تنها مرجع رسمی صدور فیپا در ایران سازمان اسناد و کتاب خانه ملی است که اطلاعات مربوط به فیپا را به صورت کاملاً رایگان در اختیار نویسندگان می‌گذارد.
چه اطلاعاتی در فیپای کتاب درج می شود؟
مهم‌ترین اطلاعات درج شده در فیپای کتاب اطلاعاتی به شرح زیر می‌باشد:
- سرشناسه: در این قسمت نام نویسنده اصلی کتاب به همراه سال تولد وی درج می‌شود.
- عنوان و نام پدیدآور: در این قسمت نام کتاب و نام تمامی نویسندگان آن نوشته می‌شود.
- مشخصات نشر: آدرس انتشارات کتاب، نام انتشارات کتاب و سال چاپ کتاب در این بخش نوشته می‌گردد.
- مشخصات ظاهری: شامل تعداد صفحات کتاب و در صورت وجود جدول، تصویر، نمودار می‌باشد.
- شابک یا (ISBN): شماره شابک کتاب در این قسمت درج می‌گردد.
- موضوع: موضوع کتاب و کلمات کلیدی کتاب در این قسمت نوشته می‌شود.
- شناسه افزوده: در صورت وجود بیش از یک نویسنده برای نگارش این کتاب، نام بقیه نویسندگان به صورت جداگانه در شناسه افزوده نوشته می‌شود.
- رده‌بندی کنگره، رده‌بندی دیویی و شماره کتابشناسی ملی: این مشخصات مربوط به کدهای ثبت کتاب در کتابخانه ملی و مرکز فیپا می‌باشد.
در تصویر زیر نمونه ای از فیپای کتاب “رازهای اینفلوئنسری اینستاگرام” برای شما آورده شده است.
مزایای اخذ فیپا
هدف از اخذ فیپا برای هر کتاب و مزایای اخذ فیپا را می توان موارد زیر برشمرد:
- سازمان‌دهی آسان‌تر تمامی کتب چاپ شده در کشور
- تسهیل فرآیند فهرست نویسی در کتابخانههای کشور
- جلوگیری از ثبت‌های تکراری کتاب
- سرعت بخشیدن به بازیابی منابع کتاب موجود در کتابخانه‌ها
- افزایش سرعت انتقال اطلاعات مربوط به هر کتاب
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها و نیروی انسانی
مدارک لازم جهت اخذ فیپا
مدارک مورد نیاز برای اخذ فیپا عبارت‌اند از:
- کپی شناسنامه و کارت ملی تمامی نویسندگان
- ارسال فایل نهایی کتاب در قالب های WORD و یا PDF (این فایل می‌بایست ویراستاری شده، صفحه آرایی شده و دارای کد شابک باشد)
- مشخصات کتاب (شامل قطع، تعداد صفحات، کد شابک، سال چاپ)
- در مورد کتاب هایی که به شکل ترجمه می‌باشد اسکن تمامی صفحات کتاب اصلی الزامی است.
درخواست فیپا
تمامی ناشران حقیقی و حقوقی پس از آماده نمودن مدارک فوق الذکر می‌توانند با مراجعه به سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی تقاضای خود را جهت اخذ فیپا از کتابخانه ملی به صورت رایگان و الکترونیکی ثبت نمایند. بدین منظور پس از عضویت در سامانه فوق و دریافت کد کاربری و رمز عبور و تکمیل پرسشنامه، فایل‌های مربوط به کتاب را به همراه سایر مدارک لازم به صورت الکترونیکی به وب‌گاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ارسال کرده و پس از ارسال درخواست فیپا، کد رهگیری به منزله رسید، به ناشر اعلام می‌گردد.
مدت زمان لازم جهت صدور فیپا
در صورت صحیح بودن اطلاعات ارسالی و کامل بودن مدارک ارائه شده توسط ناشر مدت زمان لازم جهت صدور فیپا برای کتاب‌های تجدید چاپی۳ روز، کتاب‌های چاپ شده توسط ناشر دیگر۵ روز و برای کتاب‌های چاپ اول ۱۲ روز کاری می‌باشد. بنابراین پس از گذشت مدت زمان‌های نامبرده برای هر کتاب شما می‌توانید فیپای آن را در سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی مشاهده نموده و با وارد کردن شماره کتابشناسی خود در قسمت جست‌وجوی بانک کتاب شناسی فیپا از صحت ثبت اطلاعات خود اطمینان کسب کرده و اطلاعات بیشتری در مورد فیپا کسب نمایند. انتشارات مدیران اندیشه اخذ مجوز شابک و فیپا را برای شما تسهیل کرده است و آماده خدمت رسانی به شما عزیزان می‌باشد.
چه مواردی منجر به تاخیر در اخذ فیپا می‌گردد؟
مهم‌ترین مواردی که سبب می‌شود تا اخذ فیپا با تاخیر صورت پذیرد به شرح زیر می‌باشد:
- ناقص بودن اطلاعات و مدارک ارسالی توسط ناشر
- در برخی از ماه‌های سال همانند ماه مهر و اردیبهشت به دلیل بازگشایی مدارس و برگزاری نمایشگاه کتاب فرآیند اخذ فیپا کمی طولانی‌تر از سایر ماه‌های سال می‌باشد.
- محتوای برخی کتاب‌ها نیازمند بررسی بیشتر و مشورت با متخصصین می‌باشند لذا همین امر سبب طولانی‌تر شدن فرآیند اخذ فیپا می‌گردد.
در پایان
همان‌طور که ملاحظه فرمودید نویسندگان محترم می‌بایست پس از اتمام کار نوشتن و ویراست کتاب خود نسبت به اخذ مجوزهای لازم جهت چاپ کتاب اقدام نمایند. یکی از این مجوزها دریافت فیپا از سازمان اسناد و کتابخانه ملی است که فرآیند اخذ آن از سال 1391 به صورت رایگان و کاملا الکترونیکی در کشور انجام می‌شود. لازم به ذکر است تا بدانید که پس از دریافت فیپا، اطلاعات دریافت شده می‌بایست توسط ناشر به صورت صحیح و كامل در صفحه حقوقی كتاب ذكر گردد و از تغییر اطلاعات كتاب پس از صدور فیپا جداً خودداری نمایید.